Nieznajomość prawa szkodzi… nawet jeśli pracujesz jako hostessa czy promotor. Jeśli masz wątpliwości co do zasad współpracy z agencją, jeśli nie rozumiesz treści zawieranej umowy – pytaj i dociekaj. Obu stronom zdarzają się niedociągnięcia, zarówno jeśli chodzi o podejście do obowiązków jak i o respektowanie praw. W tym artykule wyjaśniamy najczęstsze obiekcje.
Zacznijmy od tych praw hostess, które często są naginane lub nieprzestrzegane. Agencje nie powinny posługiwać się następującymi warunkami i zapisami:
#1. Oferowanie wynagrodzenia mniejszego niż 17 zł brutto na godzinę.
17 zł brutto to aktualnie (stan na 2020 rok) najmniejsza wartość wynagrodzenia odpowiadającego jednej godzinie pracy, gwarantowana przez Ustawę o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (czyli 11,0 zł „na rękę” jeśli nie jesteś uczniem/studentem poniżej 26. roku życia). Ustawa ta precyzuje minimalne wynagrodzenie zarówno umów o pracę jak i umów-zleceń. Stawka minimalna nie dotyczy tych z Was, którzy realizują zlecenie na podstawie umów o dzieło. Nie dotyczy również tych, którzy otrzymują wyłącznie prowizyjne wynagrodzenie i jednocześnie sami decydują o tym, ile godzin dziennie i w jakim miejscu pracują (realizują zlecenie).
Podstawa prawna: (1).
#2. Zakazywanie zleceń po zakończonej umowie bez wypłaty rekompensaty.
Zacznijmy od ważnej uwagi: agencja ma prawo zabronić Ci podjąć konkurencyjne zlecenie w okresie, w którym jesteś związana z agencją umową – i jest to w pełni zrozumiałe (np. ciężko być jednocześnie twarzą Pepsi i Coca-Coli 🙂 ). Zakaz taki można też rozciągnąć na określony czas po umowie – czy to w odniesieniu do pracy dla innej agencji czy danego klienta. Ale aby taki zakaz był skuteczny, agencja musi zagwarantować Ci rekompensatę za okres zakazu. Tym samym, zastrzeżenie zakazu konkurencji (po ustaniu Waszej umowy) niegwarantującego wypłaty odszkodowania za czas powstrzymania się od innych zleceń jest nieważne.
Podstawa prawna: (2), (3), (4).
#3. Wymaganie wiecznej i nieodwołalnej zgody na eksploatację wizerunku.
Taki zapis w umowie jest również nieważny. Twój wizerunek zalicza się do praw osobistych, chronionych m.in. Ustawą o prawach autorskich, których nie można się zrzec. Zezwolenie na rozpowszechnienie wizerunku można odwołać w każdej chwili, a tym samym nigdy nie może być ono wieczne 😉 Pamiętaj natomiast, iż odwołanie zgody dotyczyć będzie przyszłości, nie już opublikowanego wizerunku, a przede wszystkim – agencja może dochodzić od Ciebie odszkodowania, jeśli przedmiotem zlecenia było właśnie użycie Twojego wizerunku (np. sesja fotograficzna na „twarz marki”, z 3-letnim okresem eksploatacji, który przerywasz po roku).
Podstawa prawna: (5), (6), (7).
#4. Oferowanie zleceń bez zawarcia jakkolwiek udokumentowanej umowy.
Pomińmy tu cywilną i karną odpowiedzialność stron – praca „na czarno” nie służy nikomu z wielu innych względów. W internecie pełno jest historii o nieuczciwych zleceniodawcach, którzy nie wypłacają wynagrodzenia (sporo też historii o nierzetelnych hostessach, które na zlecenia po prostu nie przychodzą). Zlecenie „na gębę” to ryzyko zarówno jeśli chodzi o kasę jak i o bezpieczeństwo – jaką masz bowiem pewność, że praca będzie wyglądać właśnie tak, jak się umawialiście? Co do zasady – istnieje oczywiście umowa w formie ustnej, ale dochodzenie jej postanowień w przypadku jakiegokolwiek sporu to skomplikowana i nieopłacalna procedura.
Podstawa prawna: (8), (9), (10).
Każda agencja ma też swoje przywileje i prawa względem pracy z hostessami. Dużo z nich dotyczy kontroli jakości Twojej pracy i przestrzegania umownych ustaleń:
#1. Obniżenie wynagrodzenia za niewłaściwe, niezgodne z umową wykonanie zlecenia.
Zawierając z agencją umowę (zlecenie) zobowiązujesz się do podjęcia wszelkich działań mających na celu staranne wykonanie zadań określonych w umowie. Tym samym, w razie nienależytego wykonania zlecenia będziesz odpowiadać za powstałe szkody. Agencja ma prawo pomniejszyć Twoje wynagrodzenie zarówno za spóźnialstwo, brak uzgodnionego stroju, przedłużanie przerw, ale także za niewłaściwe zachowanie jak fochy, żucie gumy, korzystanie z telefonu, rozmowy ze znajomymi, wulgarne słownictwo, fałszowanie zbieranych danych, słowem – wszystko, za co agencji może się oberwać od jej klienta i na czym sama straci pieniądze.
Podstawa prawna: (11)
#2. Egzekwowanie kary umownej lub odszkodowania za brak realizacji zlecenia.
Kara umowna ma za zadanie zdyscyplinować Cię do obecności na zleceniu i do jego należytego wykonania. W ramach swobody nawiązywania umów, dopuszczalna jest teoretycznie dowolna wysokość kary, a także rozszerzenie jej o dodatkowe odszkodowanie. Musisz wiedzieć, że agencje same ponoszą często ogromne kary umowne za brak obecności personelu na zleceniu czy jego spóźnienia. Twoja nieobecność na zleceniu to nie tylko problem dla agencji, ale i fatalny PR dla Ciebie – nikt nie potrzebuje niesolidnego personelu. Pamiętaj też, że w przypadku zawarcia umowy zlecenia od odpowiedzialności za nieobecność NIE uchroni Cię zwolnienie lekarskie!
Podstawa prawna: (12), (13)
#3. Brak wystawienia deklaracji PIT-11 dla umowy o wartości do 200 zł.
Jeżeli kwota wynagrodzenia brutto podana w zawartej z Tobą umowie (zleceniu) nie przekracza 200 zł, podatek dochodowy pobiera się wyłącznie w sposób ryczałtowy. Oznacza to, że agencja samodzielnie wpłaci podatek do urzędu skarbowego, bez wystawiania dla Ciebie jakiegokolwiek dokumentu. Z tego typu rozliczenia nie uzyskasz żadnych profitów. Nie możesz wnioskować o zwrot podatku ani odliczyć od takiego przychodu żadnych ulg podatkowych. Otrzymanego wynagrodzenia nie wykazujesz w urzędzie skarbowym! Agencja ma natomiast obowiązek wystawić i dostarczyć Ci deklarację PIT-11 w przypadku umów przekraczających wartość 200 zł brutto oraz wszystkich umów, w których wynagrodzenie nie zostało określone wprost (np. została podana wyłącznie stawka godzinowa lub kwota netto).
Podstawa prawna: (14)
#4. Zakazywanie udzielania informacji o wysokości wynagrodzenia.
Przepisy dotyczące umów zleceń oraz umów o dzieło nie regulują kwestii ochrony informacji niejawnych. Tym samym agencja może zastrzec w umowie obowiązek zachowania tajemnicy wynagrodzenia oraz nałożyć karę umowną lub wymagać odszkodowanie za naruszenie tej tajemnicy. Dlaczego niektóre agencje się na to decydują (mimo, że często same ujawniają wynagrodzenie w procesie rekrutacji)? Ma to związek z udzielaniem informacji klientowi agencji, dla którego pracujesz. Zachowanie w tajemnicy tego, ile zarabiasz na zleceniu pozwala agencji na wysoką konkurencyjność i wynegocjowanie jak najlepszych warunków finansowych.
Podstawa prawna: (15)
Zawierając jakąkolwiek umowę z agencją upewnij się:
- gdzie dokładnie i w jakim stroju będziesz realizować zlecenie,
- jaki jest zakres Twoich obowiązków,
- czy masz prawo do przerw podczas zlecenia i kto ustala przerwy,
- kiedy i na jakich zasadach zostanie Ci wypłacone wynagrodzenie,
- czy Twoje wynagrodzenie w przeliczeniu na godzinę to min. 17 zł brutto.
(1) Ustawa z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (t.j. Dz.U. 2018 poz. 2177).
(2) Kodeks Cywilny – art. 3531 (t.j. Dz.U. 2019 poz. 1145).
(3) Ustawa z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz.U. 2019 poz. 1010).
(4) Wyrok SN z 11 września 2003 r. – uzasadnienie (sygn. akt III CKN 579/01, OSNC 2004/10/167).
(5) Kodeks Cywilny – art. 58 (t.j. Dz.U. 2019 poz. 1145).
(6) Ustawa z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz.U. 2019 poz. 1231).
(7) Wyrok SN z 16 kwietnia 2004 r. – uzasadnienie (sygn. akt I CK 495/03, OSNC 2004/12/204).
(8) Ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. 2019 poz. 1482)
(9) Ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy – art. 37 (t.j. Dz.U. 2019 poz. 1251)
(10) Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – rozdz. 5a (t.j. Dz.U. 2019 poz. 1387).
(11) Kodeks Cywilny – art. 355, 471, 472 (t.j. Dz.U. 2019 poz. 1145).
(12) Kodeks Cywilny – art. 3531, 473, 483, 484 (t.j. Dz.U. 2019 poz. 1145).
(13) Wyrok SN z 8 sierpnia 2008 r. – uzasadnienie (sygn. akt V CSK 85/08, LEX 457785).
(14) Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – art. 13, 30, 41 (t.j. Dz.U. 2019 poz. 1387).
(15) Kodeks Cywilny – art. 483, 484 (t.j. Dz.U. 2019 poz. 1145).